Ngày xưa, đã mấy nghìn năm rồi, Kinh Dương Vương lấy Long Nữ là con gái thần Động Đình Hồ. Hai người sinh được một con trai đặt tên là Sùng Lãm, hiệu Lạc Long Quân. Lạc Long Quân nòi rồng, thích bơi lội ở dưới nước, lại rất khỏe mạnh. Lạc Long Quân nối nghiệp cha, cai quản đất Lạc Việt.

Đất nước Lạc Việt lúc này còn hoang vu, nhiều nơi có ma quỷ hiện ra làm hại dân. Ở vùng biển Đông có con cá lớn, sống đã lâu đời gọi là Ngư Tinh. Ngư Tinh thường há miệng thật lớn nuốt gọn cả chiếc thuyền đánh cá cùng nhiều người cùng một lúc. Việc này làm cho dân làm nghề đánh cá rất lo sợ. Được tin này, Lạc Long Quân đứng trên thuyền lớn, tay cầm cây đinh ba nhọn, ra biển tìm cách trừ Ngư Tinh. Gặp con cá quái ác, Lạc Long Quân dùng hết sức mạnh, phóng ngọn đinh ba vào mồm nó. Ngư Tinh bị đau, cố sức vùng vẫy làm nước biển bắn tung tóe. Tiện tay Lạc Long Quân dùng gươm chặt luôn đầu Ngư Tinh để trừ họa cho dân. Đến miền Long Biên lại gặp con cáo chín đuôi, gọi là Hồ Tinh. Con cáo này ban đêm thường ở trong hang bò ra đi bắt trẻ con về ăn thịt. Lạc Long Quân liền dùng chỉ ngũ sắc bện lại thành dây thòng lọng, đem đặt ở cửa hang. Khi Hồ Tinh bò ra liền bị dây xiết chặt vào cổ. Hồ Tinh vùng vẫy cố thoát ra không được, đành chịu chết. Rời Long Biên lên Phong Châu là miền núi, Lạc Long Quân lại gặp một cây thông rất lớn. Vì đã sống trên một nghìn năm, nên cây thông này đã hóa ra Mộc Tinh. Đêm tối, Mộc Tinh thường biến hình thành người vào các thôn xóm, bắt trâu bò, gà vịt về ăn. Lạc Long Quân lại dùng rìu thật lớn, tự tay chặt cây. Cây đổ, Mộc Tinh cũng chết theo.

Trừ xong ba loài yêu quái này, Lạc Long Quân lại dạy dân cách cấy lúa nếp. Lúa chín gặt về, được đem xay, giã thành gạo. Gạo được đổ vào ống nứa lẫn với nước lã. Sau lấy lá chuối nút chặt ống nứa lại rồi hơ nướng trên đống lửa. Một lúc sau, đem chẻ ống nứa ra là sẽ có cơm ăn rất ngon. Cơm nếp nấu theo kiểu này gọi là cơm lam. Lạc Long Quân lại dạy dân đi đánh cá vẽ trên lưng hình một con vật rất hung dữ đang nhe răng, giơ vuốt ra. Thuyền đi đánh cá đều được vẽ hai con mắt lớn ở hai bên mũi. Lạc Long Quân bảo rằng làm như thế để khi lặn xuống dưới nước, các con vật khác e sợ mà không dám tấn công. Nhờ thế mà dân chúng khắp nơi đã biết làm ruộng và đánh cá để sống.

Lúc bấy giờ vua Đế Lai cùng con gái là Âu Cơ từ phương Bắc xuống chơi thăm phương Nam. Thấy Lạc Long Quân khỏe mạnh lại giỏi bơi lội, Đế Lai liền gả con gái cho chàng. Đôi trai tài, gái sắc làm lễ thành hôn. Dân chúng trong vùng rất vui mừng. Họ nhảy, múa, ca hát để chúc mừng cặp vợ chồng trẻ. Cuộc vui chơi kéo dài tới ba ngày.

Âu Cơ lấy Lạc Long Quân được một năm thì mang thai. Đến ngày sinh, dân chúng kéo đến nhà Lạc Long Quân làm giúp. Người đun nước, người may áo, may tã lót. Nhưng Âu Cơ lại sinh ra một bọc lớn chứ không phải là em bé. Cái bọc ấy cứ lớn dần, lớn dần. Bảy ngày sau thì bọc tự nhiên nứt ra thành một trăm trứng. Tiếp theo đó mỗi trứng nở thành một chú bé trai rất xinh đẹp. Lạ nhất là một trăm chú bé trai này đã biết đi ngay và chạy lại bên mẹ. Tuy đã có vợ con, nhưng Lạc Long Quân thường hay xuống thủy cung để thăm mẹ là Long Nữ. Âu Cơ ở nhà mãi cũng buồn. Thấy vậy Lạc Long Quân bèn bàn: “Ta thuộc nòi giống rồng, thích ở dưới nước. Còn nàng thuộc giống tiên, nên thích ở trên cạn. Như vậy không thể ở với nhau lâu được. Bây giờ ta chia nhau, nàng đem 50 con lên núi, ta đem 50 con xuống biển là tốt cả”.

Từ đó, Lạc Long Quân và Âu Cơ chia nhau, kẻ lên sinh sống ở miền rừng núi, người xuống miền ven biển để làm ăn, thành ra tổ tiên giống Lạc Việt. Người con trưởng ở lại Phong Châu, làm vua đất Văn Lang tức là Hùng Vương. Do đó, người Việt đều là con rồng cháu tiên.